Wat hebben de Femmes de Virunga en vrouwelijke chef-koks gemeen?

Voor zonsopgang wordt Cristina García Suárez wakker en na een klein ontbijt rijdt ze met haar auto naar het restaurant in de uitlopers van de Amboto-berg in de Spaanse Baskische regio. De pandemie heeft de opkomende jonge chef-kok teruggebracht naar haar geboortestad Durango en naar een afgelegen bergrestaurant dat Mendi Goicoa heet, wat in het Euskera "de berg van boven" betekent. Zoals zoveel bergtoppen is Amboto beladen met mythen en tradities. 

Het aftasten van de grenzen van tradities is vaak wat Cristina inspireert, net als het samenbrengen van zoete en zoute ingrediënten in haar gerechten. Cristina heeft gewerkt onder leiding van enkele van de meest prestigieuze chef-koks in Spanje en heeft geleerd te vertrouwen op haar eigen oordeel en haar talent te bezitten. 

Als Cristina in haar stijlvolle restaurantkeuken werkt, kan ze door de brede raamschermen naar buiten kijken, naar de Amboto. Ze zeggen dat de godin Mari daar in een grot woont. Mari vertegenwoordigt de voorchristelijke aardemoeder. Zij helpt de boeren het weer en de oogst te voorspellen. Mari is machtig, onafhankelijk en mooi. Ze wordt gediend door een hof van heksen en vrouwelijke geestengidsen. Als zij lachen, doen zij dat vanuit hun binnenste, tonen zij hun tanden, onbevreesd en sterk. 

Wanneer wolken de Amboto-berg bedekken, is Mari uit haar grot gekomen - zo wil de mythe. Dat zijn de meest harmonieuze dagen in Cristina's keuken. Onder de gasten van Mendi Goicoa ontstaat een kostbaar gevoel van vrede.

Het is hetzelfde gevoel van vrede dat Léontine Kavira beroert als ze vanaf haar kleine perceel cacaobomen omhoog kijkt naar de Rwenzori, de witte bergen van de maan in Oost-Congo DR. De bergen brengen hun vrede over aan de mensen op een manier die aan de goden doet denken. 

Nog niet zo lang geleden waren er godvergeten dagen in Leontine's leven. Toen soldaten de dorpen plunderden en alle vrouwen meenamen waar ze de hand op konden leggen. Hongersnood was slechts een slechte oogst verwijderd en niet elk kind groeide op tot volwassenheid. 

Met haar tweeëndertig jaar is Leontine volgens de Congolese levensverwachting op middelbare leeftijd. Maar ook al beginnen haar botten pijn te doen tijdens de lange dagelijkse wandelingen naar de velden voor water en hout, toch is het leven rustiger en productiever geworden in Mundubiena en de andere dorpen die grenzen aan Afrika's oudste nationale park, de Virunga.

Sinds tien jaar promoten de internationale chocoladefabrikant Original Beans en hun plaatselijke "Bean Team" een nieuw handelsgewas in de regio. Cacao, zo blijkt, groeit heel goed in dit klimaat en op de lavagrond van Virunga. In de loop der jaren hebben steeds meer vrouwen de cacaoteelt geleerd en aan andere vrouwen doorgegeven. Het Bean Team noemt hen de Femmes de Virunga, in de officiële Franse taal van het land. 

Voor een Femmes de Virunga als Leontine heeft cacao zich vertaald in een verbazingwekkende mogelijkheid tot persoonlijke ontwikkeling. De boom en de promotie ervan door Original Beans hebben haar geld opgeleverd en haar minder afhankelijk gemaakt van haar man. Ze heeft leren lezen en schrijven en heeft haar leiderschapskwaliteiten in de gemeenschap verbeterd tijdens de door Original Beans gesponsorde onderwijsprogramma's. Leontine is nu klaar om nog een stuk land te kopen om cacao te verbouwen, zodat twee van haar kinderen na de middelbare school verder kunnen studeren. 

In dit deel van de wereld oogsten vrouwen de cacaovruchten, wikkelen de zaden vervolgens in palmbladeren en draaien ze zeven dagen lang voorzichtig om, zodat overtollig vruchtvlees kan uitlekken en de natuurlijke gisting wordt bevorderd. Nadat de bonen gedroogd zijn, worden ze verpakt en meer dan duizend kilometer vervoerd over de meest onwaarschijnlijke wegen van Afrika naar de haven van Mombasa in Kenia. 

Eenmaal in Europa gaat de Virunga cacao weer de bergen in, naar het serene Zwitserland, waar hij wordt verwerkt tot een bekroonde Original Beans chocolade, die Femmes of Virunga wordt genoemd ter ere van de telers.

Het is de chocolade Femmes du Virunga die chef Cristina Suárez inspireerde tot een van haar lievelingsgerechten. Van zoet tot zuur tot zout, het is een eerbetoon aan de vrouwen die op het land werken en hun gezin verzorgen, waar ze zich ook bevinden, in het Baskenland of in het Virunga Park. Het gerecht van Cristina, bereid met knapperige pompoenbladeren en zoete aardappel, romige witte truffelboter, geroosterde melk en karamel, doet denken aan de bergen die gehuld zijn in hun gekleurde mantel. Van rood naar oker, van geel naar bruin: dat zijn de kleuren die Cristina zich herinnert uit haar kindertijd, die eindigde op de dag dat ze verklaarde: "Ik wil kok worden." 

Voor de vrouwen op het veld, zoals Leontine, gaat het leven meestal dag in dag uit door, jaar in jaar uit. Ze staan voor dag en dauw op om hun mannen en kinderen te dienen, werken dan op het veld en bezoeken de markten. Ze cultiveren de natuur in een intiem bewustzijn van cycli en onderlinge relaties, maar ook met het uithoudingsvermogen van hun fysieke kracht. Tradities beperken vaak hun recht op land, geld en status. Meisjes worden slecht opgeleid en zijn de eersten die de school verlaten. Seksuele intimidatie is overal een probleem. 

Maar vrouwen zijn altijd samengekomen, hebben elkaar beschermd en hebben zich samen verzet. Vandaag de dag strekt hun solidariteit zich uit over de hele wereld. Als Cristina Suárez en Leontine Kavira zich verbinden in een geheel vrouwelijke chocoladecreatie, bundelen zij hun leven, werk en inzichten. Als ze omhoog kijken naar hun vredige bergen, horen ze dan gelach? Mari lacht. Vrouwen hebben altijd gelachen - niet om mannen, maar om elkaar en om hun eigen kracht, moed en zelfbeschikking. Wij lachen met hen mee nu we Vrouwendag vieren met een buitengewone chocolade van de sterke Femmes de Virunga.